Gårdagens presentasjon av lakseeksport i 2015 på Kystens Hus i Tromsø, viser fortsatt vekst både i volum og verdi. Men ein framtidig auke i produksjonsvolum vil bli heilt avhengig av at næringa får tilgang til meir areal, og for at det skal skje er det fleire brikker som må komme på plass. I første rekkje handla det om å løyse utfordringane i tilknyting til lakselus.
– Ein kan vere einig eller ueinig med innretninga i det nye trafikklyssystemet, men Regjeringa vil vektlegge det, og hovudpoenget er å få betre kontroll med lakselussituasjonen. Vi må komme fram til vedvarande låge lusenivå, og dei må vere så låge at lakselusa ikkje har ein ekstra effekt på miljø. Næringa er innforstått med at veksten ikkje kjem før vi får betre kontroll på dette, seier kommunikasjonsdirektør Are Kvistad i Sjømat Norge til iLaks.
– Men når det er sagt, så er det heller ikkje synd i havbruksnæringa. Vi eksporterte laks og aure for over 50 milliardar kroner i 2015, næringa leverer produkt av høg kvalitet som er sterkt etterspurt på den globale marknaden. Det fortel oss at vi jobba i ei næring med eit kjempepotensial. Så lenge vi sørgjer for ansvarleg vekst og «skjøtte vårt bo rett», som det heite på ekte trøndersk, så ser eg veldig lyst på framtida for næringa.
Frå godt til betre omdøme
«Å skjøtte sitt bo rett» handla om miljø og samfunnsansvar, og det handla også om at næringa må gjere det dei kan for å skaffe seg eit godt omdøme. Kvistad slår fast at havbruksnæringa sitt omdøme er langt betre enn det mange trur, og bygger det på omdømemålingar som blir gjennomført kvart år.
Men det kunne sjølvsagt også vore betre.
Sjømat Norge jobbar difor heile tida for å heve næringa sitt omdøme i befolkninga. Kampanjen «Laks er viktig for Norge» som vart lansert for tredje gang denne veka, er eit av tiltaka. I tillegg jobbar dei med informasjon opp mot politikarar, journalistar og andre. Det handla i hovudsak om å auke den kunnskapen og innsikta folk flest har i problemstillingar knytt til havbruksnæringa.
Eit tiltak Kvistad har spesielt god tru på, er å ta journalistar og andre ut på merdkanten. Dei fleste har aldri vore på eit oppdrettsanlegg, og det er noko heilt anna å komme ut å sjå produksjonen og teknologien på nært hald, enn å få det via raske bilete gjennom fjernsynsruta.
– All erfaring viser at dei som med eigne auge får sjå kor kontrollert, effektiv og miljøvennleg produksjon dette er, får seg ei aha-oppleving. Dei forstår at dette er ein klok måte å drive matproduksjon på.
Bør handtere media sjølve
Arbeidet med å sikre eit godt omdøme handlar om konkrete tiltak, men det handlar også om ei god handtering av media, både når det gjeld reine informasjonssaker og i konfliktsituasjonar eller krisesituasjonar.
Noregs sjømatråd jobba med omdømet til produkta som sjømatnæringa produsera, medan Sjømat Norge har næringa sitt omdøme i fokus. Organisasjonen har redaktøransvaret for Laks.no, og dei er eit talerøyr for næringa. Det er ein jobb Sjømat Norge gjerne tek, men organisasjonen kan aldri fylle rolla som kommunikasjonsavdeling for alle næringsaktørar i alle typar saker.
– Mange av selskapa brukar oss som rådgjevarar i kontakten med media, og det bør kanskje fleire av dei gjere. Ofte har journalistane enkle og generelle spørsmål dei vil ha svar på. I dei aller fleste saker er det selskapa sjølv som må handtere saker som vedgår dei. Det er dei som har skoen på som kjenner konsekvensane best. Mange selskap er no blitt så store at dei med fordel kunne sett av eigne ressursar på kommunikasjon.
I nokre samanhengar vil det også vere direkte feil at næringsorganisasjonen skal uttale seg på vegne av einskildbedrifter. Dersom organisasjonen uttalar seg i ei rømmingssak, blir det automatisk ei sak som omhandlar heile næringa, og ikkje den bedrifta det faktisk gjeld.
Vil «lette trykket» for leiinga
Kvistad tur selskap som prioritera å sette av ressursar til å handtere kommunikasjon, vil vere med å lette trykket på toppleiinga.
– Det er jo ikkje slik at toppleiinga i eit oppdrettsselskap treng svare på alle spørsmål frå media. Når det oppstår eit problem, er det aller viktigast å nå ut med rask informasjon om kva som har skjedd, korleis situasjonen skal løysast, og kva skal ein skal gjere for å unngå slike hendingar i framtida. Det bør eigentleg berre vere i krisesituasjonar at toppsjefen skal ut å svare på spørsmål frå media, seier kommunikasjonsdirektøren.
Sjømat Norge har nyleg laga ein rettleiar i krisekommunikasjon som er tilgjengeleg for alle medlemsbedriftene. Kvistad har sjølv 15 års erfaring frå media, og han trur det er viktig at bedriftene har eigne ressursar som forstår media sitt behov, både i krisesamanhengar og i gladsaker. Dette trur han også vil skje i framtida, men det har tatt litt lenger tid for havbruksnæringa, enn for andre næringar.
Gustav Witzøe har rett
Kommunikasjonsdirektøren i havbruksnæringa sin viktigaste næringsorganisasjon meina aktørane bør bruke meir ressursar på informasjon og kommunikasjon ut mot opinionen, og han trur det er noko som vil skje i framtida. Næringa har ei stor framtid.
– Gustav Witzøe har heilt rett når han seier at vi berre er i starten av utviklinga til havbruksnæringa. Laks vil berre vere ein del av det heile. Det kan hende at utviklinga på alle områder ikkje vil gå så raskt som vi håpar på, men framtida for norsk sjømat er stor, seier Kvistad og legg til at sushi og sashimi vil vere kvardagskost på eldresenteret når han blir så gamal at han kjem dit.
